شیرهای پروانه ای و کشویی دو نمونه از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی هستند. هر دوی این شیرها برای قطع و وصل کردن جریان استفاده می‌شوند، اما شیرهای پروانه‌ای علاوه بر قطع و وصل کردن جریان، قادر به تنظیم جریان نیز هستند. شیر پروانه‌ای جزو خانواده شیرهای ربع گرد قرار می‌گیرد و می‌توانند به سرعت بیشتری نسبت به شیر کشویی بسته شوند، زیرا شیرهای گیت نیاز به چرخش چند دوره ای دارند.
در مورد فشارهای بالا، شیر کشویی اولویت بیشتری دارد. این به این معنی است که شیرهای گیت به خاطر ساختار قفلی و سازگاری با فشارهای بالا، در سیستم‌هایی که با فشارهای بالا سروکار دارند، مناسب‌تر هستند. از طرفی، شیرهای پروانه‌ای بیشتر برای سایزهای بزرگتر مناسب هستند. این به این دلیل است که شیرهای پروانه‌ای قابلیت ارائه اندازه پورت بزرگتر را دارند و در سیستم‌هایی که نیاز به جریان بالا و آزاد دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در کل، شیرهای گیت بیشتر برای کاربردهایی با فشارهای بالا و جریان یکطرفه مناسب هستند، در حالی که شیرهای پروانه‌ای برای کاربردهایی با جریان قابل تنظیم و سایز بزرگتر مناسب‌تر هستند. در این مقاله می‌خواهیم تفاوت شیر کشویی و شیر پروانه ای را بررسی کرده و بگوییم که هر کدام از آن‌ها در چه زمینه ای کاربرد دارند.
معرفی شیر کشویی
شیر دروازه ای ، شیر کشویی یا گیت ولو (Gate Valve)، یکی از رایجترین و پرکاربردترین نوع شیرها در سیستم‌های لوله کشی است. این نوع شیر دارای یک دریچه آب بندی شده است که با حرکت خطی به صورت کشویی باز و بسته می‌شود. در وضعیت باز، جریان سیال از طریق دریچه عبور می‌کند و در وضعیت بسته، جریان متوقف می‌شود. شیرهای کشویی عموماً برای کنترل کامل جریان سیال استفاده می‌شوند و به دلیل ساختار خطی و آب بندی قوی، قادر به مقابله با فشارهای بالا هستند. این شیرها برای نصب در ناحیه‌هایی از شبکه آبیاری و صنعتی که نیاز به قطع یا وصل کامل جریان دارند مناسب هستند.
معرفی شیر پروانه ای
شیر پروانه ای یا باترفلای ولو (Butterfly valve) نیز یک نوع شیر چرخشی یک چهارم می‌باشد. این شیرها برای قطع و وصل جریان در خطوط لوله استفاده می‌شوند و می‌توانند به عنوان راهی برای کنترل جریان نیز مورد استفاده قرار بگیرند. در شیر پروانه ای، دریچه به صورت یک پروانه دیسک شکل درون شیر قرار دارد. با چرخش دیسک، جریان سیال می‌تواند به صورت کامل یا جزئی مسدود شود یا به آن اجازه عبور داده شود. با این حال، برای فشارهای زیاد سیال، استفاده از شیرهای پروانه ای ممکن است خطرناک باشد، زیرا فشار ممکن است به دیسک آسیب برساند و ویژگی‌های آب بندی را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که در مواردی که نیاز به کنترل دقیق و قابل تنظیم جریان وجود دارد، از شیرهای پروانه ای به جای کنترل مسیر جریان استفاده کنید.
تفاوت های شیر کشویی با شیر پروانه ای
شیرهای گیت و شیرهای پروانه ای (باترفلای) دو نوع شیر هستند که به طور معمول در کاربردهای مختلف استفاده می شوند. در زیر تفاوت های کلیدی بین این دو شیر آورده شده است:
۱. هزینه: شیر پروانه ای معمولاً ارزانتر از شیر گیت است، به ویژه در قطرهای بزرگتر.
۲. فضای نصب: شیر پروانه ای نسبت به شیر گیت فضای کمتری را اشغال می کند. این مسئله در مواردی که فضای محدود است می تواند مفید باشد.
۳. وزن: شیر پروانه ای سبک تر از شیر کشویی است. شیر گیت، به ویژه در قطرهای بزرگتر، ممکن است نیاز به سازه های پشتیبان بیشتری داشته باشد.
۴. نگهداری: شیر پروانه ای نسبتاً آسان در نگهداری، تعمیر و نصب است به دلیل اندازه کوچک و وزن کم آن، اما حلقه مرکزی آن باعث می شود که برای سیستم هایی که از پیگرانیگ و اسوبینگ برای تمیز کردن استفاده می کنند، مناسب نباشد. به عبارت دیگر، شیر گیت برای انجام این نوع نگهداری مناسب است.
۵. عملکرد: شیر پروانه ای می تواند سریعتر از شیر کشویی با قطر مشابه بسته شود. با این حال، این ویژگی باعث می شود که شیرهای پروانه ای بیشتر به ضربه آبی حساس باشند.
۶. تنظیم جریان: شیر پروانه ای می تواند جریان را تنظیم کند، در حالی که شیر گیت فقط می تواند به صورت قطع/وصل عمل کند و کنترل جریان محدودیت دارد.
۷. مقاومت در برابر جریان: شیر گیت مقاومت کمتری در برابر جریان دارد و در نتیجه فشار کمتری را ایجاد می کند نسبت به شیر پروانه ای.
۸. مقاومت در برابر فشار: شیرهای گیت به طور کلی قادر به تحمل فشارهای بیشتری نسبت به شیرهای پروانه ای هستند. اگر کاربرد نیاز به شرایط فشار بالا دارد، شیر گیت می تواند انتخاب مناسبی باشد.
مقایسه شیر کشویی و شیر پروانه ای از لحاظ کاربردی
1. شیرهای کشویی با تنظیماتی که دارند، تنظیم محکمی در جهت قفل شدن فراهم می‌کنند و بنابراین برای کاربردهایی که نیاز به عدم نشت دارند، مناسب‌تر هستند. این شیرها در صنایعی مانند نفت و گاز و سیستم‌های محافظت در برابر حریق که نیاز به جلوگیری از نشت سیال دارند، استفاده می‌شوند.
2. شیرهای پروانه‌ای یا باتر فلای ولوها برای کاربردهایی که نیاز به تنظیم جریان یا تنظیم ورود سیال دارند، مناسب‌تر هستند. این شیرها برای کنترل و تنظیم جریان هوا و آب در سیستم‌های HVAC و سیستم‌های تأمین و توزیع آب استفاده می‌شوند.
3. اگر جریان رسوبات نیاز به تنظیم نداشته باشد، شیرهای کشویی نسبت به شیرهای پروانه‌ای اولویت بالاتری دارند. این به این معنی است که شیرهای دروازه ای برای کاربردهایی که جریان مستقیم و بدون نیاز به تنظیم دارند، مانند سیستم‌های خط لوله و پالایشگاه‌ها، مناسب‌تر هستند.
4. گیت ولو ها برای سیستم‌هایی که نیاز به جریان دوطرفه و بی‌وقفه دارند، مناسب‌تر هستند. به عبارت دیگر، این شیرها برای سیستم‌هایی که نیاز به جریان سیال در دو جهت (هم رفت و هم برگشت) بدون انقطاع دارند، مثل سیستم‌های تهویه مطبوع و سیستم‌های گرمایش و خنکایش استفاده می‌شوند.
مهم است به یاد داشته باشید که این توصیفات کلی بوده و در هر مورد خاص، نیازمندی‌ها و شرایط ممکن است متفاوت باشند. بنابراین، قبل از انتخاب شیر‌ی برای یک کاربرد خاص، توصیه می‌شود با مهندسان و کارشناسان مرتبط، به تحلیل دقیق‌تری در مورد نیازها و شرایط خاص بپردازید.
شرکت تجهیز صنعت تامین کننده و وارد کننده ی انواع تجهیزات ابزار دقیق، شیر آلات صنعتی و پایپینگ از جمله شیرهای کشویی، پروانه ای و سایر شیرها از برند های معتبر می باشد. جهت خرید، استعلام قیمت و مشاوره فنی می توانید با کارشناسان فنی و فروش درتماس باشید تا بتوانید با کسب اطلاعات بیشتر بهترین تجهیز را متناسب با کاربرد تهیه کنید.