آپارتمانی که امروزه میشناسیم، تاریخچه‌ای طولانی و باستانی دارد که طی قرن‌ها در کنار نوآوری‌های تکنولوژیکی، تغییرات فرهنگی و روندهای اقتصادی تکامل یافته است. در حالی که آپارتمانها ممکن است در بسیاری از شهرهای مدرن همه جا حاضر به نظر برسند، زمانی آنها یک ترتیب جدید زندگی محدود به نخبگان بودند. در کشور ما نیز آپارتمان نشینی و خرید آپارتمان بسیار رواج پیدا کرده است. در واقع خرید واحد مسکونی برای بسیاری انتخاب اول است. طبق بررسی‌های خانه انزلی به عنوان مرجع اصلی خرید آپارتمان در انزلی بیش از ۸۰ درصد خرید و فروش‌های املاک در استان گیلان مربوط به آپارتمانها بوده است. درک منشا و تکامل آپارتمانها بینشی را در مورد چگونگی شکل دادن این واحدهای مسکونی متراکم به مناظر شهری و سبک زندگی مردم ارائه میدهد. در این مطلب به طور کامل به آپارتمانها خواهیم پرداخت.
اولین آپارتمان چگونه ساخته شدند؟
اولین آپارتمان‌های مستند بیش از 2000 سال پیش در شهرهای کلاسیک مانند رم، پمپئی و اوستیا در ایتالیا ظاهر شدند. اینها واحدهای اجاره ای چند طبقه بودند که با مواد ارزان قیمت مانند چوب و آجر ساخته شده بودند. Insulae هر دو مغازه را در طبقات پایین و فضاهای زندگی در بالا، معمولا با اتاق‌های متعدد دور یک حیاط مرکزی قرار میداد. در حالی که اینسولاها عمدتاً توسط رومیان طبقه پایین و متوسط سکونت داشتند، برخی از اینسولاهای بزرگتر از شهروندان ثروتمند تغذیه میکردند.
جزیره‌های روم باستان سابقه ای برای استفاده کارآمد از فضای شهری برای پذیرایی از جمعیت بزرگ ایجاد کردند. با این حال، این آپارتمان‌های اولیه به دلیل ازدحام بیش از حد، آتش‌سوزی و فروریختن شرایط زندگی بدی داشتند. پس از سقوط روم، آپارتمانها برای قرن‌ها عملاً در اروپا ناپدید شدند.
احیا در قرن نوزدهم
در قرن نوزدهم بود که آپارتمانها در شهرهای اروپایی مانند پاریس و لندن به عرصه توسعه و ساخت بازگشت. عوامل متعددی در این احیاء نقش داشت:
- صنعتی شدن جمعیت را برای کار در کارخانه به شهرها کشاند و تقاضا برای مسکن انبوه شهری را افزایش داد.
- مصالح ساختمانی جدید مانند فولاد به ساخت آپارتمان‌های بلندتر اجازه میدهد تا تراکم را افزایش دهند.
- افزایش طبقه متوسط بازارهایی را برای مسکن مقرون به صرفه اما قابل احترام بین محله‌های فقیر نشین و خانه‌های شهری ایجاد کرد.
معماران پاریسی در خط مقدم بودند و پروژه‌هایی مانند بلوک‌های آپارتمانی Rue de Rivoli در سال 1852 استانداردهای جدیدی را در طراحی آپارتمان ایجاد کردند. مقررات ایمنی ویژگی‌هایی مانند ضد حریق، تهویه و واحدهای اتصال راهروها را در هر طبقه الزا‌می‌میکند. در سال 1900، آپارتمانها به وسایل اصلی اکثر شهرهای بزرگ اروپایی تبدیل شده بودند.
در سراسر اقیانوس اطلس، اولین ساختمان‌های آپارتمانی در دهه 1840 برای طبقات متوسط به بالا در نیویورک مشاهده شد. نمونه‌های معروفی مانند داکوتا (1884) و اپتورپ (1908) فضاهای مجلل و امکانات رفاهی را ارائه میدادند که زندگی آپارتمانی را مهیج می‌کرد. شیکاگو و دیگر شهرهای آمریکا پس از نیویورک در ساخت آپارتمانها وارد این فضا شدند.
تست‌های مهندسی در اوایل قرن بیستم
آغاز قرن بیستم تحت تأثیر معماری مدرنیستی، تفکر تازه‌ای را به ساختار آپارتمانها و امکانات رفاهی آورد. در آلمان، پروژه زیمنس‌اشتات (1929-31) آپارتمان‌های مدرنیستی سازش ناپذیری را با پلان‌های باز و توکار فراوان نشان داد. معمار سوئیسی، لوکوربوزیه، “Unité d’habitation” رادیکال خود را در فرانسه پیشنهاد کرد، با آپارتمان‌هایی روی پیلوتیس و امکانات عمو‌می مانند سالن‌های ورزشی روی پشت بام.
بسیاری از آپارتمان‌های مدرنیستی اولیه از نظر چشم‌انداز آرمان‌شهری، اما از نظر قابلیت زندگی ناقص بودند. با این وجود، آنها ایده‌هایی را در مورد اینکه چگونه آپارتمانها را میتوان طراحی کرد و افراد را از طریق فضاهای مشترک به هم متصل کرد، گسترش دادند. این پروژه‌ها با ادغام خدمات رفاهی مانند خشکشویی و مهدکودک، زنان را قادر میساخت با خیالی آسوده خارج از خانه کار کنند.
رونق آپارتمان پس از جنگ
ویرانی جهانی ناشی از جنگ‌های جهانی و رکود بزرگ باعث کمبود بی سابقه مسکن شد. برای تهیه سریع مسکن انبوه، بسیاری از دولت‌ها به آپارتمان‌های اجاره ای بلندمرتبه روی آوردند که با استفاده از طرح‌های استاندارد و پیش ساخته ارزان قیمت ساخته شده بودند. در ایالات متحده، قانون ملی مسکن در سال 1949، آپارتمان‌های بلندمرتبه حومه شهر را تسریع کرد. تا سال 1960، بیش از 500000 واحد در خانه‌های آپارتمانی با 5 طبقه و بیشتر وجود داشت.
این رونق آپارتمان پس از جنگ برای خانواده‌های چند نفره با چیدمان‌های مبتنی بر اتاق‌خواب‌های اصلی، آشپزخانه‌های کوچک و فضاهای نشیمن چند منظوره طراحی شد. ساختمان‌هایی که دور از هم قرار گرفته‌اند، بر خلاف آپارتمان‌های قبلی که حول اتصال برنامه‌ریزی شده بودند، جوامع منزوی ایجاد کرد. این بلندمرتبه‌های مقرون‌به‌صرفه در حالی که اغلب محدودیت‌هایی داشتند، به طبقات کارگر و متوسط اجازه میداد تا از طریق اجاره به مالکیت خانه برسند.
آپارتمانها و آزمایش‌های ناموفق
دولت‌ها همچنین آپارتمانها را به عنوان مسکن عمو‌می برای فقرا از طریق پروژه‌های عظی‌میمانند Pruitt-Igoe در سنت لوئیس تبلیغ میکردند. بر اساس دیدگاه‌های مدرنیستی لوکوربوزیه، این پروژه‌ها در ابتدا مانند یک آرمان‌شهر به نظر می‌رسیدند، اما به سرعت به مراکز جنایت و فقر تبدیل شدند. اجرای نادرست، نگهداری ضعیف، و تعصبات نژادی به سقوط آنها دامن زد. بسیاری از آنها تنها چند دهه پس از ساخت تخریب شدند و آزمایش‌های ناموفقی را در پی داشت.
آپارتمانها و بازگشت به شهر
در دهه 1970، با افزایش جرم و جنایت و فرار طبقات متوسط از شهرها، رونق آپارتمان‌های بلندمرتبه حومه شهر در ایالات متحده از بین رفت. اما با شروع دهه 1990، متخصصان جوان بازگشت شگفت انگیزی به زندگی شهری داشتند. این امر بازار آپارتمان‌های لوکس مرکز شهر را با امکاناتی مانند دربان، مراکز تناسب اندام و سالن‌های استراحت روی پشت‌بام احیا کرد.
انبارها و کارخانه‌های قدیمی به انبارهای شیک تبدیل شدند و روند اصیل‌سازی را در شهرها آغاز کردند. در سال 2010، استودیوهای کوچک و 1 خوابه بیش از 60 درصد از آپارتمان‌های جدید ایالات متحده را تشکیل میداد.
انواع آپارتمان کدام است؟
امروزه چندین نوع آپارتمان رایج در سراسر جهان وجود دارد:
واک آپ آپارتمان
ساختمان‌های آپارتمانی دارای ۲ تا ۵ طبقه بدون دسترسی آسانسور هستند. دسترسی به اکثر واحدها از طریق راهروها و راهروهای مشترک امکان پذیر است. ساخت و نگهداری این آپارتمانها ارزان بوده و البته در گذشته بسیار رونق داشته است. بسیاری از واک آپ‌های قدیمی برای به حداکثر رساندن فضا به واحدهای کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. با این حال، خیلی‌ها دیگر طرفدار این نوع از واحدها نیستند.
برج‌های آپارتمانی
آپارتمان‌های مرتفع سر به فلک کشیده بیش از 10 طبقه دارند. آنها تراکم بسیار بالا و استفاده کارآمد از زمین را در شهرهای شلوغ امکان پذیر میکنند. بلندمرتبه‌ها اغلب دارای امکانات رفاهی مجللی هستند. با این حال، اگر این آپارتمانها به خوبی طراحی نشوند، میتوانند احساس انزوا و جدایی از زندگی خیابانی را به همراه داشته باشند. هزینه‌های نگهداری و ایمنی نیز بسیار بالا است.
باغ آپارتمان
این نوع ساختمان‌ها از چندین ساختمان کم‌مرتبه تشکیل شده‌اند که با فضای سبز احاطه می‌گردد. آنها تعادلی از امکانات شهری و جذابیت حومه شهر را فراهم میکنند. با این حال، باغ آپارتمانها در زمین‌های بزرگتر پراکنده و واحدها مانند انواع دیگر به سمت بیرون هستند تا به داخل. آنها در ایالات متحده پس از جنگ شکوفا شدند، اما در کشورهای دیگر کمتر دیده می‌شوند.
لفت
لفت‌ها آپارتمان‌هایی هستند که از ساختمان‌های تجاری قدیمی مانند کارخانه‌ها، انبارها و مدارس ساخته شده‌اند. آنها دارای سقف‌های بلند، پنجره‌های بزرگ و حداقل تقسیمات بین اتاق‌ها هستند. لفت کسانی را که به دنبال “شخصیت” و هویت جذاب صنعتی هستند جذب می‌کند. اما فضاهای عجیب و غریب اغلب فاقد عایق هستند و می‌تواند شرایط را برای ساکنین گاها دشوار کند.
میکرو آپارتمان
میکرو آپارتمانها واحدهای بسیار کوچک زیر 400 فوت مربع هستند که فقط شامل موارد ضروری هستند. آنها برای مجردهای شهری یا جوانانی که مکان را بر فضا ترجیح میدهند جذابیت دارند. آپارتمان‌های کوچک که در شهرهای آسیایی گرسنگی فضا رایج هستند، در حال گسترش به شهرهای گرسنگی فضا و در عین حال گران در سراسر جهان هستند. با این حال، اندازه کوچک آنها اغلب به معنای قربانی کردن بیشتر دارایی‌ها و حریم خصوصی است.
نتیجه
این تاریخ طولانی تکاملی نشان میدهد که علی‌رغم ظواهر سطحی، آپارتمانها عمیقاً محیط‌های ساخته شده و تاریخ اجتماعی ما را در طول قرن‌ها شکل داده‌اند. از روم باستان تا شهرهای هوشمند قرن بیست و یکم، زندگی آپارتمان نشینی همچنان با شرایط اقتصادی و فرهنگی سازگار است. همانطور که شهرنشینی در سطح جهانی شتاب میگیرد، درک شکل‌های گذشته و حال آپارتمانها، سرنخی برای بهبود آینده جمعی ما از طریق مسکن است.