از آن جایی که دمپر های موتوری برای کنترل جریان هوا در کانال های هوای گرمایشی و سرمایشی استفاده می شوند، نقش مهمی را در سیستم های هوای مطبوع ساختمان های مدرن دارند.
از آن جایی که دمپر های موتوری برای کنترل جریان هوا در کانال های هوای گرمایشی و سرمایشی استفاده می شوند، نقش مهمی را در سیستم های هوای مطبوع ساختمان های مدرن دارند. از طرفی هم اطلاعات فنی کافی و به روز شده ای در مورد این وسیله مکانیکی کمتر در دسترس کاربران قرار گرفته است.
به همین دلیل بر آن شدیم تا در این متن به بیان ده نکات مهم پیرامون دمپر های موتوری بپردازیم.
1- جنس دمپر های این هوابند های الکتریکی از آلومینیوم گالوانیزه با ضخامت حداقل یک میل می باشد. هر چه ابعاد دمپر بزرگ تر باشد، علی القاعده ضخامت ورق آلومینیوم به کار رفته برای ساخت آن دمپر هم بیشتر می شود.
2- کاربرد های دمپر موتوری بر اساس فرایند های عملیاتی بر سه نوع زیر است:
- کنترل جریان هوا: دمپر های موتوری در سیستم های تهویه هوا ممکن است به منظور تنظیم جریان هوا به صورت مطلوب یا ایجاد توازن در سیستم به کار بروند. این دمپر ها می توانند مقدار جریان هوا را کاهش یا افزایش دهند تا متناسب با نیاز های سیستم تهویه هوا عمل کنند.
- کنترل فشار هوا:دمپر های موتوری در برخی موارد ممکن است به منظور کنترل فشار هوا در سیستم تهویه هوا استفاده شوند.
- جذب ارتعاشات و لرزش ها : در برخی سیستم های تهویه هوا، دمپر های موتوری ممکن است برای جذب و کاهش ارتعاشات و لرزش های ناشی از عملکرد الکترو موتور ها به کار روند. این دمپر ها با کنترل حرکات و نوسانات موتور، ارتعاشات را به حداقل رسانده و از انتقال آن به سایر اجزای سیستم تهویه هوا جلوگیری می نماید.
3- در صورت بروز حوادث غیر مترقبه ای مانند آتش سوزی، دمپرها به صورت کامل بسته می شوند تا از خسارت بیشتر جلوگیری کنند. به این نوع دمپر ها فایر دمپر گفته می شود که IP الکتروموتور آن ها بالا است و از موتور های ضد حریق در آن ها استفاده می شود.
4– حوادث دیگری مانند پخش دود و یا بروز نشتی نیز می تواند موجب شود سیستم با استفاده از دمپر، جریان هوا را مسدود کند. به همین دلیل هم در مواردی سازمان آتش نشانی برای تامین امنیت ساختمان های حساس با تجهیزات مهم و استراتژیک دستور داده است که بین کانال ها، فایر دمپر نصب شود. فایر دمپر ها فیوز هایی برای اطفاء حریق دارند که با حرارت بسته می شوند.
5- عملکرد دمپر دود و حریق یا فایر دمپر های موتوری به این ترتیب است که با وقوع حریق و انتشار آن به ویژه در مسیر جریان هوای داخل کانال، سنسور حرارتی بر اثر مجاورت با دمای تقریبی ۷۰ درجه سانتی گراد با ارسال پیغام به فایر دمپر در کمترین زمان ممکن مسیر عبور جریان هوا را مسدود کرده و از انتشار آتش و دود جلوگیری می کند.
6– موتور دمپر های آتش یا فایر دمپر دارای سنسوری است که به آن ترمال تراپ گفته می شود. ترمال تراپ ها هم در مجاورت دمای تقریبی ۷۰ درجه سانتی گراد، با ارسال سیگنال به الکترو موتور، دستور بسته شدن دمپر را می دهند.
7– شاید بتوان گفت مهم ترین نکته در مورد فایر دمپر های موتوری آن است که باید به صورت دوره ای مورد بررسی قرار گیرند تا از عملکرد صحیح آن ها اطمینان پیدا کرد. به عنوان مثال لازم است پس از هر اطفاء حریق، کلیه دمپر های حریق را مورد بازبینی قرار داد تا در صورت عمل کردن هر یک از دمپر های حریق، ترمال تراپ جدید جایگزین شود.
8- روش های مختلف عملکرد فایر دمپر های موتوری به شرح ذیل است:
- سیستم قطع سوخت خودکار: در این روش، یک سنسورحرارتی یا حسگر شعله در محفظه احتراق قرار داده می شود. زمانی که سنسور حرارت یا سنسور شعله، سطحی بالاتر از حد مجاز را اندازه‌گیری کند، سیستم قطع سوخت، به صورت خودکار عمل کرده و سوخت موتور متصل به آن را قطع می کند.
- سیستم انفجار دهنده خودکار: در این روش، یک شارژ انفجاری در محفظه احتراق قرار داده می شود. زمانی که حسگر حرارت یا حسگر شعله، دمای بیش از حد تعریف شده را حس کند، شارژ انفجاری عمل می کند و سوخت را از محفظه احتراق خارج می سازد.
- سیستم پر کننده غیر قابل اشتعال : در این روش، به جای سوخت، یک ماده غیر قابل اشتعال در محفظه احتراق قرار داده می شود. زمانی که دمای هوای بیش از حد حس شود، سیستم، مانع سوخت آن ماده غیر قابل اشتعال شده و از بروز انفجار جلوگیری می کند.
در همین راستا شایسته است بدانید که شرکت صنعتی رحمتی به عنوان یکی از تولیدکنندگان تراز اول دمپر های موتوری در ایران، فایر دمپر های خود را تحت استاندارد های الزامی ایمنی ساختمان و مطابق با سفارش مشتریان خود می سازد.
9- دمپر های موتوری بر اساس شکل ظاهری صفحات آلومینیومی آن به چندین مدل مختلف تقسیم بندی می شوند که ما در این جا به 4 نوع مشهور تر آن اشاره می کنیم:
- دمپر پروانه ای: ساختار این نوع دمپر که ساده ترین نوع آن نیز می باشد، از یک صفحه میانی تشکیل شده است. اما در صورت نیاز، در برخی موارد ممکن است چندین صفحه هم داشته باشد. این دمپر از بازگشت دود و هوای خروجی به داخل اتاق نیز جلوگیری می کند. چون هوا در آن به شکل یک طرفه جریان پیدا می کند.
- دمپر تیغه ای: این نوع دمپر موتوری که از صفحات نازک فلزی ساخته می شود، برای کنترل نواحی میانی سیستم های تهویه به کار می رود. این نوع دمپر توان و ظرفیت بالای داشته، ضمن آن که صدای کمتری را تولید می کند.
- دمپر گیوتینی: کاربرد این نوع دمپر در مکان هایی است که نیاز به چفت و بست شدید دارند. به بیانی دیگر در مواقعی که نیاز داشته باشیم، هیچ هوایی جریان نداشته باشد، از دمپر گیوتینی استفاده می شود. این دمپر با اتصال یک صفحه به یک دریچه ساخته می شود. زمانی که به قطع کامل و سریع جریان هوا نیاز داشته باشیم، مانند زمانی که یک دستگاه و یا یک قطعه در سیستم تهویه به تعمیر فوری نیاز داشته باشد، صفحه دمپر رها می شود و با پایین آمدن خود، دریچه را می بندد.
- دمپر لوور: این دمپر از اتصال صفحه ها به یک دریچه توسط چند لولا ساخته می شود و می تواند در اغلب سیستم های تهویه با اندازه دهانه های مختلف به کار برود. دمپر لوور اکثراً برای مواردی استفاده می شود که به سرعت عمل بالایی نیاز داریم. این نوع دمپر موتوری علاوه بر سرعت عمل بالا و زمان پاسخ دهی کوتاه، مقاومت مناسبی نیز در برابر جریان هوا از خود بروز می دهد.
10- جالب است بدانید که دمپر های موتوری در بسیاری از تأسیسات زیرزمینی مانند تونل های جاده ای، تونل های راه آهن و شبکه های مترو و همچنین در صنایع دریایی و معادن زیرزمینی مورد استفاده قرار می گیرند.
علاوه بر این ها از دمپر های سنگین صنعتی در نیروگاه ها، پتروشیمی و صنایع نفت و گاز به صورت متعدد استفاده می شود. البته طراحی این دمپر ها خاص تر و دقیق تر است تا بتوانند در شرایط جوی ویژه دوام بیاورند و دچار خوردگی نگردند.
به دلیل آن که بخش عمده ای از صنعت نفت و پتروشیمی کشور ما در جنوب ایران قرار گرفته که دارای شرایط جوی ویژه ای است و از طرفی هوای خروجی از دودکش ها یا کانال های تخلیه هوا هم سرعت زیاد و حجم بالایی دارند، استفاده از دمپر ها در این صنایع زیاد دیده می شود.