در سیستم الکترونیکی و سیم کشی ساختمان‌ها قطعات مختلفی به کار می‌رود که هر کدام وظیفه معینی را برعهده دارند. یکی از مهم‌ترین قطعاتی که در سیم‌کشی‌ها استفاده می‌شود، فیوز است. دلیل اصلی نصب این وسیله محافظت از وسایل خانه یا ساختمان در برابر نوسانات جریان برق است. در نظر داشته باشید هر چقدر اضافه بار و جریان برق با تنش و نوسان همراه باشد باید از فیوزهای قوی‌تری جهت پیشگیری از خسارت‌های احتمالی استفاده کرد.
فیوز چگونه از رخ دادن خسارت پیشگیری می کند؟
همان‌طور که اشاره کردیم فیوز یکی از اصلی‌ترین و پرکاربردترین تجهیزات حفاظتی است که در تمامی مدارهای سیم‌کشی استفاده می‌شود. فراموش نکنید وجود فیوز به قدری حائز اهمیت است که در تمامی خانه‌ها، ساختمان‌ها و همچنین کارخانه‌ها و مراکز صنعتی نیز به کار می‌رود. این وسیله می‌تواند مدار را در مقابل جریان های غیر عادی محافظت کند.
هر ساختمان متناسب با کاربردی که دارند از یک جریان الکتریسیته مشخص استفاده می‌کند. به همین علت برای جلوگیری از تغییر این مقدار از فیوز مخصوص استفاده می‌شود. اگر فیوز بر اساس مقدار بار الکتریکی جریان یافته در ساختمان انتخاب نشود احتمال رخ دادن خسارت‌های جبران ناپذیری وجود دارد. جهت جلوگیری از چنین اتفاقات ناخوشایندی بهتر است با انواع فیوز آشنایی داشته باشید.
انواع فیوز
به طور کلی می‌توان فیوزها را به دو دسته تندکار و کند کار تقسیم کرد. فیوزهای تندکار در برابر نوسانات برق سریعا از خود واکنش نشان می‌دهند؛ اما فیوزهای کندکار در برابر نوسانات، ملایم رفتار می‌کند و دیرتر جریان برق را قطع می‌کند. برق کارها فیوزها را به یک دسته بندی دیگر نیز تقسیم کرده‌اند. آن‌ها فیوزها را با نام‌های ذوب شونده، مینیاتور و حلقوی نیز می‌شناسند.
فیوز فشنگی
این نوع دارای دو بخش پایه و کلاهک است. افرادی که محافظت از سیم کشی ساختمان را با فیوز فشنگی تامین می‌کنند پس از اتمام کار بخشی از سیم را در داخل فشنگ فیوز قرار می‌دهند. این فیوز اگر احساس کند در ساختمان جریان برق دچار نوسان شده است داغ می‌شود و سیم‌هایی که در داخل فشنگ قرار دارند ذوب خواهد کرد. ذوب شدن سیم‌ها باعث قطع شدن جریان برق کل ساختمان می‌شود. به همین دلیل نوسان دیگر به وسایل و تجهیزات آسیب نمی‌رساند. در اکثر مواقع نمی توان تشخیص داد که فیوز به چه علت باعث ذوب شدن سیم‌ها شده است. به همین دلیل در قسمت انتهایی فیوز پولک‌های رنگی به کار رفته تا با مشاهده آن به علت رخ دادن حادثه پی ببرید. مطالعه دفترچه راهنمای فیوز فشنگی به شما کمک می‌کند تا با مفاهیم ساختاری این وسیله آشنا شوید. به عنوان مثال یک پولک مربوط به خراب شدن و سوختن خود فیوز است و یک پولک مربوط به تحمل نوسان جریان برق؛ لذا در هنگام قطع اتصال آن‌ها را نگاه کنید. اگر هر کدام از این پولک‌ها سوخته و تغییر رنگ داده باشند می‌توان نتیجه گرفت که برای فیوز چه اتفاقی افتاده است.
فیوز مینیاتوری
چون کارکردن با فیوزهای فشنگی سخت بود تولید کنندگان فیوز مینیاتوری را روانه بازار کردند. این نوع دارای انواع متفاوتی است که برق کار متناسب با نیاز ساختمان یکی از آن‌ها را نصب خواهد کرد. این فیوزها دارای دو دسته تندکار و کندکار هستند. از نوع تندکار در مدارهای غیر موتوری استفاده خواهد شد؛ اما از مدل کند کار در مدارهای موتوری؛ چرا که مدل کند کار واکنش ملایم تری از خود بروز می‌دهد.
فیوز کمپکت
این نوع از فیوزها با نام کلید اتوماتیک معروف شده است؛ چرا که عملکرد بهتری جهت محافظت از وسایل الکترونیکی از خود نشان می‌دهد.
بررسی مزایا و معایب
وجود این وسیله الکتریکی در هر ساختمانی الزامی است؛ چون از خسارت‌هایی که بر اثر قطع ناگهانی برق، نوسان و جریان غیر یکسان ممکن است رخ دهد پیشگیری می‌کند. وجود بهترین مدل فیوزها در مکان‌های صنعتی مانند کارخانه ها باعث می‌شود مالک آسودگی خاطر بیشتری داشته باشد؛ زیرا در این مکان‌ها هر لحظه امکان دارد یک دستگاه خراب شود و اگر فیوزها جریان برق را قطع نکنند باعث می‌شود دیگر وسایل نیز آسیب ببینند.
مزیت
- عدم نیاز به سرویس و تعمیر
- عملکرد ساده
- مقرون به صرفه
- در دسترس و خرید آسان
- عملکرد سریع
- عدم ایجاد سرو صدا و دود
معایب
- یکبار مصرف هستند. یعنی پس از خراب شدن باید جایگزین آن تهیه گردد.
- تعویض آن‌ها زمان بر است. به دلیل نیاز ساختمان به فیوز تا زمانی که فرایند تعویض تمام نشود نمی‌توان از جریان برق استفاده کرد.
بررسی عواقب نصب نکردن
چون فیوزها یک سیستم هشدار زود هنگام هستند اگر در ساختمان وجود نداشته باشد اضافه باری که گاها به سیم کشی تحمیل می‌شود امکان دارد مدارها را دچار آسیب کند. به همین علت همواره بر نصب فیوز تاکید می‌شود تا مدار در هنگام رخ داد اضافه بار بیش از حد گرم نشود و دچار آتش سوزی نگردد؛ زیرا این وسیله اگر جریان غیر عادی را حس کند سریعا مانع از انتقال آن به بخش های دیگر خواهد شد. از این رو برق کارها همواره به نصب فیوز مناسب تاکید دارند. در نظر داشته باشید فیوزها یکبار مصرف و غیر قابل تعمیر هستند. پس اگر احساس کردید فیوزی که استفاده می‌کنید صدمه دیده است سریعا آن را تعویض کنید.