کابل های خودنگهدار، خطوط انتقال و توزیع برق هوایی با جنس آلومینیومی هستند که هدف آن ها کاهش هزینه‌های خرید سیم و کابل و برق کشی در کنار مزایای دیگر است. هر کابل خودنگهدار، از 1 یا 3 سیم فاز با روکش عایق پلی اتیلن کراس لینک یا XLPE، یک رشته نول نگهدارنده، رشته روشنایی و یک رشته نول و نگهدارنده (مسنجر) تشکیل شده است.
اما ابزار ها و مراحل لازم برای کابل کشی این کابل ها چیست؟ اگر شما در حوزه صنعت برق مشغول به کار هستید و با کابل های خودنگهدار سروکار دارید نیاز به ابزار های خاصی جهت نصب کابل های خودنگهدار دارید. برای اطلاع از لوازم کابل کشی و نحوه نصب تجهیزات کابل خودنگهدار ابتدا نیاز است تا آشنایی مختصری از این کابل داشته باشید.
ساختار کابل خودنگهدار
با برشی مقطعی از یک کابل خودنگهدار فشار متوسط از داخل به بیرون موارد زیر مشاهده می شود:
- رسانای یا هادی آلومینیومی
- پوشش نیمه‌رسانا بر روی هادی
- پوشش عایق از جنس پلی اتیلن کراس لینک
- پوشش نیمه‌رسانا بر روی عایق
- نوار جداکننده
- شیلد فلزی از نوار یا مفتول مسی
- غلاف بیرونی از جنس hdpe
- سیم نگهدارنده یا مسنجر
انواع کابل خودنگهدار
کابل های خودنگهدار بر اساس فشار برق کابل (فشار ضعیف و فشار متوسط) و یا تعداد رشته های کابل تقسیم‌بندی می‌شوند.طبعا اطلاع از نوع کابل خودنگهدار یکی از مهم ترین مراحل نصب این کابل ها است. تقسیم بندی کابل های خودنگهدار بر حسب ولتاژ کابل به شکل زیر است.
کابل برق خودنگهدار فشار ضعیف
کابل های خودنگهدار فشار ضعیف، دارای ولتاژ کاری 220 ولت تا یک کیلوولت هستند و معمولا برای توزیع برق خانگی استفاده می‌شود.
کابل خود نگهدار فشار ضعیف در دو شکل تک فاز و سه فاز در بازار وجود دارد. قیمت این کابل های خودنگهدار بسته به آلیاژ و خلوص آلومینیوم استفاده شده در آن‌ها و شرکت تولید‌کننده می‌تواند متفاوت باشد.
کابل خودنگهدار فشار متوسط
کابل خودنگهدار فشار متوسط یا Air Bundled Cable، از سه رشته رسانای پیچیده شده به‌دور یک رشته سیم نگهدارنده از جنس فولاد تشکیل و در اندازه های 50 تا 150 میلیمتر مربع ساخته می‌شود.
این کابل زره دار به دلیل تحمل فشار و گرمای بسیار بالاتر دارای ساختاری متفاوت نسبت به کابل های خودنگهدار فشار ضعیف به‌خصوص در بخش عایق است، همچنین کابل کشی فشار متوسط هم با کابل کشی فشار ضعیف تفاوت هایی دارد.
ولتاژ کابل های خودنگهدار فشار متوسط از 1 تا 63 کیلوولت است؛ اما در بازار بیشتر به شکل 20 کیلوولت و 33 کیلوولت تولید می‌شوند.
کابل خودنگهدار 20 کیلوولت در خطوط توزیع هوایی استفاده فراوانی دارد و دارای محبوبیت بسیار بیشتری در بازار ایران است.
این محبوبیت یکی از دلایل پایین تر بودن قیمت کابل خودنگهدار 20 کیلوولت نسبت به کابل 33 کیلوولت است. از کابل خودنگهدار 33 کیلوولت هم در خطوط زمینی، هوایی، توزیع برق عمومی و صنایع استفاده می‌شود.
ابزار و لوازم کابل خودنگهدار برای کابل کشی
کابل کشی کابل های خودنگهدار کاری تخصصی است و باید توسط نصابان و متخصصین این حوزه انجام شود. در بخش پایین برخی از مهم ترین ابزار های لازم برای این کار را به شما معرفی کرده ایم.
قرقره یا پولی
برای عبور دادن کابل از بالای تیر در زمان کابل کشی از پولی استفاده می کنیم.
پولی دوبل
در زمان کابل کشی کابل های خودنگهدار نیاز داریم که کابلها از تیرهای زاویه دارد عبور داده شوند. این عمل را با پولی دوبل به راحتی انجام می‌دهیم.
جوراب کابل کشی کابل خودنگهدار
برای اتصال دسته کابل به طناب راهنما از جوراب کابل کشی استفاده می‌کنند.
گرداننده کابل
با قرار گرفتن بین جوراب کابل کشی و طناب راهنما احتمال دارد که تاب کابل باز شود و در نهایت در شبکه آرایش زیبایی ایجاد می‌شود و کابل کشی هم به راحتی انجام می‌گیرد.
چرخ و زنجیر
از چرخ و زنجیر در تیرهای انتهایی برای کابل کشی در جهت تنظیم فلش کابل و یا میزان کشش و یا اتصال سیم مهار به تیرهای زاویه‌دار استفاده می‌شود.
گیره قورباغه یا کابلگیر
از گیره قورباغه برای متصل کردن چرخ زنجیر به سیم مهار کابل خودنگهدار استفاده می‌شود.
دینامومتر
از دینامومتر برای تنظیم کشش کابل بر اساس میزان مندرج در جدول مربوطه استفاده می‌شود.
انواع کلمپ خودنگهدار
در کابل کشی برق، استفاده از انواع یراق مانند کلمپ ضروری است. کابل های خودنگهدار برای کارایی بهتر و تقویت عملکرد نیاز به انواع مختلفی از کلمپ ها دارند.
کلمپ های خودنگهدار یکی از اجزای یراق آلات محسوب می شوند که از آن ها برای انشعاب گرفتن از کابل اصلی، فیکس کردن، مهار کردن و همچنین اتصال استفاده می شود.
در هنگام راه اندازی و حفظ جریان در شبکه های برق فشار ضعیف، حتما باید از کلمپ کابل استفاده شود. برخی از انواع اصلی این کلمپ ها به شکل زیر است:
کلمپ کششی کابل خودنگهدار یا کلمپ انتهایی
از کلمپ کششی برای فیکس کردن و نگه داشتن کابل استفاده می شود. سیم و کابل خودنگهدار درون این کلمپ قرار می گیرند، کلمپ بسته می شود و بدین گونه کابل قابل مهار می شود.
از کلمپ انتهایی فشار متوسط برای کابل هایی که قطری برابر با ۲۵ تا ۹۵ میلی متر دارند استفاده می شود.
کلمپ های کششی دارای دو نوع اصلی گوه ای و پیچی هستند. نصب با کلمپ گوه ای بسیار راحت است و کلمپ های گوه ای کابل ها را بدون نیاز به هیچ وسیله دیگری سر جای خود محکم، فیکس می کنند.
از کلمپ انتهایی گوه ای برای انتهایی کردن کابل های روکش دار فشار متوسط نیز استفاده می شود. استفاده از کلمپ گوه ای راحت تر است و همچنین سرعت کار را بیشتر می کند.
کلمپ آویز کابل خودنگهدار یا کلمپ عبوری
کلمپ آویز کابل خودنگهدار دارای دو نوع پلیمری و عمومی است که برای عبور دادن و نگه داشتن سیم و کابل از آن استفاده می شود.
در کلمپ های آویز عمومی لازم است که برای نگه داشتن کابل، پیچ آن را باز کنید و سیم و کابل را از آن عبور دهید. کلمپ آویز فشار متوسط پلیمری همان طور که از نامش مشخص است، از پلیمر فشرده مقاوم تولید شده است.
در کلمپ آویز، عبور و نگه داشتن سیم با پیچ انجام نمی شود بلکه عبور سیم با استفاده از گیره موجود در کلمپ انجام می شود. غلتک تعبیه شده در این نوع کلمپ ها باعث سهولت در عبور کابل ها می شود.
برای استفاده از کلمپ آویز ابتدا سیم روکش دار را روی غلتک ها قرار دهید و سپس گیره های دو سمت کلمپ را سفت کنید.
کلمپ انشعاب یا کلمپ دندانه دار
کلمپ دندانه دار کابل یکی دیگر از لوازم کابل کشی خودنگهدار، است. از کانکتور های انشعاب برق جهت انشعاب گرفتن از کابل خودنگهدار اصلی استفاده می شود.
برخی از استفاده های کلمپ های دندانه دار به شکل زیر است:
کلمپ انشعاب روشنایی معابر، کلمپ سرخط، کلمپ متصل کردن کابل خودنگهدار به شبکه زمینی و شبکه بیسیم هوایی، کلمپ مخصوص متصل کردن کابل های خودنگهدار به یکدیگر و کلمپ انشعاب مشترکین.
به دلیل امکان اتصال کابل ها به یکدیگر توسط کلمپ دندانه دار، به این کلمپ ها، کلمپ کابل به کابل نیز گفته می شود.
برای استفاده و یا نصب کلمپ کابل به کابل، نیازی به برداشتن و یا جدا کردن عایق کابل نیست.
مراحل نصب کابل خودنگهدار
نصب و کابل‌کشی کابل های خودنگهدار باید با رعایت استانداردها، شرایط محیطی و با بهره‌گیری از نظارت و مشاوره فنی متخصصین انجام شود. برای این کار:
- ابتدا باید تیرهای سیمانی برق باید در محل مناسب و با فاصله استاندارد نسبت به هم نصب کنیم.
- سپس تعیین متراژ کابل نیاز باید انجام شود، میزان کابل مصرفی را باید به‌دقت محاسبه کنیم و نوع کابل مصرفی را انتخاب کنیم.
- تعیین نوع کابل، یعنی تکفاز یا سه فاز بودن، توان کابل، جریان مجاز کابل خودنگهدار و تعداد رشته در از مهم‌ترین فاکتورهای انتخاب کابل مناسب است.
- و در آخرین مرحله کابلها به کمک اتصال‌دهنده‌ها یا همان کلمپ‌ها نصب می‌کنیم.
برخی از کارهای دیگری که در مراحل نصب کابل های خودنگهدار انجام می شود شامل ریختن ماسه در جهت ممانعت از فشار بر کابلها، قرار دادن آجر فرش در قسمت تحتانی کانال، پیشگیری از ریختن خاک و نخاله در مسیر کابل کشی، قرار دادن کابل فشار قوی در پله پایین‌تر و حفر کانالی به شکل پله‌ای است.