ایمنی بر کار مقدم است. این‌ها نکات مهمی هستند که سلامت کار را به ما یادآور می‌شوند. ممکن است در طول شبانه روز کار با برق و وسایل برقی در خانه، محل کار یا حتی اتومبیل، نیاز ما باشد. حتی در حد تعویض لامپ آشپزخانه برای یک بانوی خانه‌دار؛ برای کار با برق، باید اول از همه در مقابل شدت جریان برق ایمن شویم. برق همان‌قدر که مفید و ضروری است؛ همان‌قدر هم می‌تواند خطرناک و آسیب‌زننده باشد. فاز متر یکی از ابزار لازم برای جعبه ابزار شماست.
فاز متر، فاز یاب یا فاز نما چه می کند؟
فازنما یا فازمتر برای آزمایش وجود یا عدم وجود ولتاژ الکتریکی کاربرد دارد. اختلاف پتانسیل الکتریکی را با دستگاهی به‌نام مولتی متر اندازه‌گیری می‌کنند ولی فازمتر فقط مشخص می‌کند که آیا اختلاف پتانسیلی وجود دارد یا در سیم و دستگاه ما اختلاف پتانسیلی موجود نیست.
به‌عبارت ساده‌تر کاربرد اصلی فاز متر تشخیص فاز یا نول بودن سیم و وجود جریان برق در سیم، پریز برق، بدنه دستگاه‌ها است. ساختاری شبیه پیچ گوشتی دارد و یکی دیگر از کاربرد‌های آن باز و بسته‌کردن پیچ است.
اجزا و قسمت های یک فازمتر
میله، بدنه و انتهای فاز متر سه قسمت فازمتر را تشکیل می‌دهند. میله جنسی فلزی دارد و وظیفه آن انتقال جریان احتمالی به اجزای درونی فاز متر است که اجزای درونی خود شامل دو بخش لبه و بدنه میله می‌شوند.
- لبه: به نوک میله فاز متر لبه می‌گویند. ساختاری شبیه پیچ‌گوشتی پو سو دارد. جریان برق از لبه وارد می‌شود.
- بدنه میله: از انتهای لبه تا قسمت مقاومت امتداد دارد و برای حفظ ایمنی، با بدنه فاز متر عایق شده‌است
بدنه
جنس آن نارسانا و معمولا هم پلاستیکی است. از بالاتر از لبه فازمتر تا انتهای آن ادامه دارد.
انتهای فاز متر
از جنسی رسانا ساخته شده‌است. انواع دکمه‌ای و لمسی دارد و با قرار دادن دست روی آن نقطه، جریان در فاز متر به‌وجود می‌آید.
فازمتر چگونه عمل می کند؟
زمانی که لبه فازمتر به جریان برق وصل می‌شود؛ جریان توسط میله به مقاومت منتقل شده و مقاومت فازمتر، شدت جریان برق را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد تا برای انسان خطر نداشته باشد. سپس جریان برق به لامپ می‌رسد. اینجا برای روشن شدن لامپ نیاز به یک نول یا همان خروجی است که با قرار دادن دست در انتهای فاز متر نقش نول را اجرا می‌کنیم. در این حالت اگر جریان برق وجود برقرار بوده یا سیم فاز باشد؛ لامپ روشن خواهد شد.
کار با فازمتر را بیاموزیم
لبه فازمتر را به سیم یا هر چیز دیگر که می‌خواهید وجود جریان برق را در آن بررسی کنید؛ اتصال بدهید. بعد انگشت خود را به انتهای فازمتر وصل کنید. پس از برخورد دو حالت پیش خواهد آمد. لامپ فاز متر روشن خواهد شد که نشان‌دهنده وجود جریان برق است. یا لامپ فازمتر روشن نشد که در این حالت سه دلیل می‌تواند داشته باشد یا سیم نول است. یا اینکه جریان برق وجود ندارد و یا جریان برق قطع است. یا ممکن است اتصالات درون فاز متر بر اثر ضربه قطع شده باشد.
چهار نوع فازمتر
انواع فازمترها به دو دسته تماسی و غیرتماسی تقسیم می‌شوند و هر کدام انواعی دارند.
فازمترهای تماسی
همان‌طور که از اسمش پیدا است این نوع فازمتر جهت تشخیص جریان برق باید حتما به سیم یا محلی که وجود جریان برق در آن بررسی می‌شود؛ متصل شود. فاز متر تماسی دو نوع دارد. فازمتر یک سر یا بک نماسه که رایج‌ترین نوع فازمتر است. یک سر آن به برق و سمت دیگر آن در انتهای فاز متر به دست ما وصل می‌شود. با جریان پیدا کردن برق لامپ روشن خواهد شد. فازمتر تماسی یک سر در بازار در دو مدل معمولی و دیجیتال عرضه می‌شود. نوع دیگر فازمتر تماسی فازمتر دو سر یا دو تماسه است.
فازیاب تماسی دو سر
این نوع فازمتر امنیت بیشتری نسبت به نوع قبلی دارد. چون اتصال دوم به جای دست توسط یک سیم که در انتهای فازمتر قرار گرفته است به زمین انجام می‌شود.
فازمتر های القایی (غیر تماسی)
این نوع بدون نیاز به اتصال فاز بودن یا جربان برق را تشخیص می‌دهند. به‌دلیل اینکه هیچ اتصال مستقیمی صورت نمی‌گیرد از امنیت بالاتری برخوردار هستند. ولی چون قیمت بالاتری دارند و همچنین دقت اندازه‌گیری بالای این نوع فاز متر و سختی کار با آن‌ها، این نوع فازمتر بیشتر در صنعت به‌کار می‌روند.
تست جریان برق بدون لخت کردن سیم
تستر یا فازیاب، فازمتر القایی معمولی است که مصارف عمومی و صنعتی دارد. از مدل‌های این فازمتر می‌توان به معمولی و مدرن اشاره کرد. مدل معمولی ساختاری شبیه به فاز متر یک سر دارد. مدل مدرن آن از امنیت بسیار بالایی برخوردار است چرا که حتی بدون لخت کردن سیم، می‌توان وجود جریان الکتریسیته را تشخیص داد.
فاز متر القایی حرفه‌ای یا مولتی متر یک نوع دیگر فازمتر القایی غیر تماسی است که قابلیت تست ولتاژهای AC ،DC و اندازه‌گیری میزان مقاومت الکتریکی و همچنین فرکانس سیم یا قطعه مورد نظر را دارد.
چرا حتما باید فاز متر داشته باشیم
فازیاب یک ابزار ایمنی و پیشگیری‌کننده به شمار می‌آید. وجود آن در خانه، محل کار و اتومبیل لازم و ضروری است. قبل از کار با برق یا تعمیر وسایل برقی، حتما می بایست وجود جریان برق بررسی بشود. یادتان باشد که قبل از کار با برق از سالم بودن فازمتر نیز اطمینان حاصل کنید. فاز متر را با پیچ‌گوشتی اشتباه نگیرید.