چند راهی برق و محافظ ولتاژ با خاموش کردن مدارهای معیوب از عواقب خطرناکی مثل سوختگی وسایل برقی و آسیب‌های دیگر جلوگیری می‌کند. نوسانات برق و وجود جریان‌های اضافی، در تمام سیستم‌های توزیع برق اجتناب‌ناپذیر هستند. بالا بودن قیمت محصولات الکتریکی، نیاز ما را به انواع محافظ برق یا محافظ ولتاژ در محافظت از مدارهای الکتریکی دستگاه‌های برقی دو چندان می‌کند. همچنین عوامل مختلفی مانند رعد و برق، خیس شدن سیم‌کشی به خاطر باران و استفاده از وسایل پرمصرف در ساعات اوج مصرف بر اختلال و نوسان جریان برق موثر هستند. تمامی لوازم الکترونیکی دارای ریزپردازنده‌های حساسی بوده که ممکن است حتی با نوسانی به اندازه ۱۰ ولت از کار بیفتند و باعث دردسر شما بشوند.
چند راهی برق و محافظ ولتاژ چه کاربردی دارد؟
محافظ ولتاژ دستگاهی است که به کمک یک برد الکتریکی و یک رله، در مواقع افت ولتاژ و افزایش ناگهانی ولتاژ، با قطع جریان برق از آسیب دستگاه متصل به آن جلوگیری می‌کند. این دستگاه در زمان قطعی جریان برق را با مقداری تاخیر به دستگاه متصل می‌کند، زیرا در هنگام قطع و وصل برق، مدت زمانی برای ثابت شدن عدد ولتاژ لازم است. در این شرایط، دامنه نوسان برق به بیشترین حد خود می‌رسد و درست در همین زمان، احتمال آسیب رسیدن به وسایل الکتریکی بسیار بالا می‌رود.
وضعیت های محافظ برق
چند راهی برق و محافظ ولتاژ که به پریز برق متصل می‌شود دارای چند خروجی است. هر محافظ برق سه وضعیت دارد. وضعیت عادی که نشانگر حالت روشن بودن محافظ است، وضعیت تأخیر که مدت زمانی بین ۳۰ ثانیه تا ۶ دقیقه دارد و هنوز روشن نشده است و وضعیت قطع که به خاطر وجود نوسان برق، نشان می‌دهد که محافظ به حالت خاموش در آمده است.
محافظ برق با منتقل کردن ولتاژهای اضافی و بیشتر از حد مجاز به زمین از ورود آن‌ها به دستگاه‌های متصل به خود جلوگیری می‌کند. در اکثر مواقع زمانیکه ولتاژ برق به کمتر از ۱۷۰ ولت و یا به بیشتر از ۲۴۰ ولت برسد، محافظ وارد عمل شده و جریان را قطع می‌کند.
انواع محافظ ولتاژ از نظر ساختمان
محافظ ولتاژ به دو دسته محافظ برق معمولی و دیجیتال تقسیم می‌شوند. محافظ برق معمولی دارای سه لامپ LED است. ال ای دی قرمز نشانگر تایمر، ال ای دی سبز نشانگر وضعیت عادی و ال ای دی زرد نشانگر حالت غیرعادی است که باعث قطع برق خواهد شد. در مقابل محافظ برق دیجیتال به جز سه چراغ وضعیت، یک نمایشگر دیجیتالی هم دارد که در حالت غیرعادی، مدت زمان تاخیر و در زمان عادی میزان ولتاژ برق شهری را نشان می‌دهد.
انواع مختلف چند راهی برق و محافظ ولتاژ وسایل الکتریکی
محافظ الکتریکی یا محافظ ولتاژ انواع گوناگونی دارد و نمی‌توان برای همه وسایل برقی از یک چند راهی برق و محافظ ولتاژ استفاده کرد. باید با توجه به وسیله برقی و توان آن‌ها دست به انتخاب بزنید.
محافظ برق یخچال و فریزر
استفاده از محافظ برای یخچال و فریزر که جزو لوازم برقی پر مصرف و گران قرار می‌گیرند، ضروری است. این وسیله برقی به خاطر کاربردی که دارند همیشه روشن هستند. بنابراین برای محافظت از آن باید از محافظ یخچال و فریزر یا محافظ ولتاژ یخچال قوی و مخصوصی استفاده کنید و مانع رسیدن آسیب و خسارت به آن‌ها شوید.
یخچال و فریزر با داشتن دو قسمت الکتریکی مهم یعنی برد الکتریکی و کمپرسور، بخش‌های بسیار حساسی هستند. گاهی اوقات نوسانات برق به برد الکتریکی آسیبی وارد نمی‌کند، اما به کمپرسور که ساختمان حساس‌تری و گرانتری نیز دارد، لطمه زده و باعث سوختگی آن می‌شود. در هنگام خرید توجه داشته باشید که یک محافظ برق یخچال خوب باید قدرتی حداقل برابر با ۲۴۵۰ ولت آمپر داشته باشد.
محافظ ولتاژ کولر گازی، لباس شویی و ماشین ظرف شویی
کولرهای گازی و اسپلیت‌ها ساختار حساسی دارند و چون در طول شبانه روز به صورت طولانی مدت روشن هستند، باید به وسیله یک محافظ ولتاژ پکیج محافظت شوند. یک محافظ کولر گازی خوب حداقل باید قدرت ۶۵۰۰ ولت آمپر را داشته باشد تا به خوبی از وسایل مهم محافظت کند. بهترین محافظ برای محافظت از ماشین لباس‌شویی و یا ماشین ظرف‌شویی مدل‌های دو خانه و ارت دار است که باید حداقل قدرتی برابر با ۵۰۰۰ ولت آمپر داشته باشند.
محافظ برق کامپیوتر و سیستم های صوتی و تصویری
دستگاه‌های صوتی و تصویری مانند تلویزیون، کامپیوتر، لپتاپ، ضبط و پخش‌کننده‌ها چون به صورت مستقیم به پریز یا سه‌راهی متصل می‌شوند نیاز به محافظ دارند.
این وسایل برقی که به صورت دائمی به برق متصل هستند به محافظ برق قوی نیاز دارند تا در زمان قطع جریان برق و یا در زمان‌های اوج مصرف، آسیبی نبینند. بهتر است محافظ برق صوتی و تصویری بیش از ۴ خانه داشته و قدرت آن حداقل برابر با ۲۴۵۰ ولت آمپر باشد.
نکته مهم در خرید چند راهی برق و محافظ ولتاژ
نکته مهمی که در هنگام خرید چند راهی برق و محافظ ولتاژ باید به آن توجه داشته باشید، دانستن تفاوت محافظ ولتاژ و چند راهی برق است. چند راهی برق برای اتصال همزمان چند وسیله مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما مانند محافظ برق، محافظتی از وسایل برقی شما به عمل نخواهد آورد.
قبل از خرید محافظ حتما به میزان آمپر مصرفی دستگاه خود توجه داشته باشید. اگر محافظ آمپر شما پایین باشد نه تنها از وسیله شما محافظت نمی‌کند، بلکه ممکن است آسیب بیشتری هم به دستگاه شما برساند. گاهی از اوقات، ذوب شدن محافظ باعث ایجاد آتش سوزی هم می‌شود.